„Przeżyłem wiele okropnych rzeczy, na szczęście większość z nich się wcale nie wydarzyła”.
Mark Twain

Myśli towarzyszą nam przez cały czas i dopóki ich nie wypowiemy – oprócz nas nikt do nich nie ma dostępu. Dlatego tylko my mamy na nie wpływ. Sposób w jaki myślimy jest wyrażeniem tego jak się czujemy. Jeżeli będzie zdrowy – będzie nas to wzmacniało i chroniło. Należy pamiętać, że zdrowe myślenie nie jest skupianiem się tylko na pozytywnych, dobrych, optymistycznych myślach, bo zdrowe myślenie nie ma na celu zniekształcania rzeczywistości. Natomiast możemy polepszyć samopoczucie, poprzez przyjrzenie się myślom, które mamy aktualnie i zmianę tych które są niezdrowe na zdrowe. Chcąc dbać o jakość myślenia warto skupić się na zdrowym sposobie myślenia.

Powstaje pytanie: jak to zrobić? Odpowiedź proponuje nam Racjonalna Terapia Zachowania (RTZ), której twórcą jest Profesor Maxie C.Maultsby (1932-2016). Pierwszym krokiem jest przyjrzenie się myślom, napisaniu ich na kartce i przeczytaniu a następnie odpowiedzeniu na następujące 5 pytań.

5 pytań zdrowego myślenia:

1. Czy moje myślenie jest oparte na oczywistych faktach?

2. Czy moje myślenie najskuteczniej pomaga mi chronić moje życie i zdrowie?

3. Czy moje myślenie najskuteczniej pomaga mi osiągnąć moje bliższe i dalsze cele?

4. Czy moje myślenie najskuteczniej pomaga mi uniknąć najbardziej niepożądanych konfliktów lub rozwiązywać je?

5. Czy moje myślenie najskuteczniej pomoże mi nawykowo odczuć emocje, jakie chcę odczuwać bez używania żadnych substancji (leków i używek)?

Licząc ile odpowiedzi jest pozytywnych kolejno analizujemy poniższe cechy zdrowego myślenia:

• zdrowe myślenie spełnia co najmniej trzy z pięciu zasad;

• wszystkie zasady są równoważne;

• niektóre zasady nie mają zastosowaniach w pewnych sytuacjach;

• to, co jest zdrowe dla jednej osoby, nie zawsze jest zdrowe dla innej;

• to, co jest zdrowe w danej chwili, niekoniecznie jest zdrowe w innym czasie

Pierwszy punkt wymaga bliższego przyjrzenia się czym jest ten „oczywisty fakt”? Oraz czym różni się od prawdy? Otóż fakt jest jeden, prawd jest wiele. Czyli obserwowane zdarzenie (fakt) będzie relacjonowane w różny sposób przez różnych obserwatorów. Dlatego każdy z nich będzie miał swoją prawdę (swój punkt widzenia).

Przykład sytuacji:

Fakt: Student podczas wykładu wyciąga telefon i przegląda go.

Prawda 1: Przegląda telefon, ponieważ nie interesuje się wykładem.

Prawda 2: Przegląda telefon, ponieważ jego mama jest w szpitalu i czeka na wiadomość od niej.

Prawda 3: Przegląda telefon, ponieważ sprawdza, kiedy ma następnym razem zajęcia z tym wykładowcą, bo zajęcia mu się bardzo podobają.

Prawda 4: Przegląda telefon, ponieważ sprawdza wyniki meczu, bo jest wiernym kibicem klubu, który dzisiaj rozgrywał mecz.

Prawda 5: ….

Jak widzimy fakt jest jeden, „prawd” jest wiele. Stąd będziemy się lepiej emocjonalnie czuli i więcej w życiu osiągniemy, kiedy nasze osobiste prawdy będą oparte na oczywistych faktach.

Jak zadbać o to, żeby każdy z nas widział to samo. Racjonalna Terapia Zachowania proponuje w tym miejscu zastosowanie Testu Kamery. Jest to ćwiczenie, które w skupi nas na tym co rzeczywiście widzimy i słyszymy. Mając napisane myśli/sytuacje na kartce czytamy je ponownie i zaznaczamy tylko te treści, które kamera jest w stanie zobaczyć, usłyszeć. Całą interpretację wykreśla się (czyli to co myślimy na dany temat, co chcielibyśmy zrobić w tym momencie, itp.). Test kamery uczy spoglądania na sytuację obiektywnie poprzez np. ograniczanie tych sytuacji które prowadzą do nieporozumień wynikających np. z nadinterpretacji albo mówienia o tych rzeczach, o których nie wolno było mówić.

Więc fakt czy prawda?

• Fakty nas nie denerwują, nie złoszczą, nie przerażają, nie cieszą, nie zasmucają, nie rozbawiają.

• To my sami się denerwujemy, złościmy, przerażamy, cieszymy, nie smucimy, rozbawiamy poprzez nasze przekonania o faktach.

• Wiara w myśl, będzie stanowiła naszą prawdę na dany temat

• Często nasze prawdy mają niewiele wspólnego z faktami, bo są naszymi interpretacjami.

Mam nadzieję, że Racjonalna Terapia Zachowania (RTZ) i jej założenia okazały się dla Państwa interesujące i będą pomocne w ocenie sytuacji, tak jak jej interpretacji.

Karolina Włostowska

psycholog

Literatura:

1. Maxie C. Maultsby jr. „Racjonalna Terapia Zachowania. Podręcznik Terapii poznawczo-behawioralnej. Wydawnictwo Wulkan 2013.

2. Maxie C. Maultsby, Allie Handricks. “ABC twoich emocji” Wydawnictwo Wulkan 2016.