Spektrum zaburzeń autystycznych (ang. Autism Spectrum Disorder, ASD) jest zaburzeniem neurorozwojowym, które obejmuje trudności w zakresie komunikacji społecznej, zachowań powtarzalnych oraz specyficznych zainteresowań. Spektrum autyzmu tradycyjnie diagnozowano głównie w dzieciństwie, w ostatnich latach coraz więcej dorosłych osób otrzymuje diagnozę autyzmu, co ma istotne konsekwencje dla ich zdrowia psychicznego, życia społecznego i zawodowego.

 

Diagnoza autyzmu w dorosłości.

Diagnozowanie spektrum autyzmu w dorosłości może być wyzwaniem, ponieważ większość badań i narzędzi diagnostycznych była pierwotnie opracowana z myślą o dzieciach. Dorosłe osoby w trakcie życia mogły nauczyć się maskować swoje objawy, co dodatkowo utrudnia diagnozę. Maskowanie to strategia, w której osoby starają się dostosować do norm społecznych, co często prowadzi do zmęczenia, lęku i wycofania społecznego. Dlatego diagnoza w dorosłym życiu może przynieść ulgę i zrozumienie wielu dotychczasowych trudności.

Badania pokazują, że wielu dorosłych diagnozowanych z ASD doświadcza przewlekłego stresu wynikającego z  nieadekwatnych strategii radzenia sobie w środowisku. Takie osoby mogą być też bardziej narażone na depresję, lęk i inne zaburzenia psychiczne w porównaniu do populacji ogólnej.

Objawy autyzmu w dorosłości mogą różnić się od tych obserwowanych w dzieciństwie. Często dorosłe osoby autystyczne opisują swoje trudności w kontekście pracy zawodowej, relacji partnerskich i towarzyskich. Psychologowie wskazują, że dorosłe kobiety z autyzmem często prezentują inne wzorce zachowań niż mężczyźni, co prowadzi do możliwych błędów w diagnozie. Kobiety są często bardziej zdolne do maskowania objawów, przez co ich trudności są często mylnie przypisywane innym zaburzeniom, takim jak zaburzenia lękowe lub depresyjne.

Charakterystyka objawów u dorosłych.

Ponadto, badania pokazują, że dorosłe osoby z ASD mogą odczuwać silne trudności w zarządzaniu codziennymi obowiązkami, co może prowadzić do wyzwań w życiu zawodowym i osobistym. Z powodu różnic w funkcjonowaniu poznawczym i społecznym, osoby te mogą potrzebować wsparcia w radzeniu sobie z wymaganiami życia codziennego.

Spektrum autyzmu (ASD) jest diagnozowane częściej u mężczyzn niż u kobiet, przy czym stosunek płci może wynosić aż od 4:1. Autyzm u dziewczynek i kobiet może wyglądać inaczej niż u chłopców i mężczyzn, co powoduje, że często jest trudniej rozpoznawalny i diagnozowany. Jedną z kluczowych różnic jest maskowanie – strategia, w której dziewczynki starają się dostosować do oczekiwań społecznych, naśladując zachowania innych i starając się ukrywać swoje trudności. Oznacza to, że w sytuacjach społecznych mogą wydawać się bardziej „typowe” niż chłopcy z autyzmem, co prowadzi do opóźnień w diagnozie. Dziewczynki z autyzmem częściej angażują się w interakcje społeczne, choć mogą mieć trudności z ich właściwym rozumieniem. Ich trudności mogą objawiać się bardziej subtelnie, np. przez ograniczoną zdolność do utrzymywania przyjaźni na dłuższą metę. Z kolei chłopcy z autyzmem często bardziej otwarcie wycofują się z interakcji społecznych. U chłopców z autyzmem charakterystyczne jest to, że mają bardzo specyficzne, często nietypowe zainteresowania (np. liczby, pojazdy, pociągi). Dziewczynki również mogą mieć intensywne zainteresowania, ale zazwyczaj są one bardziej zgodne z normami społecznymi, np. obsesyjne zainteresowanie zwierzętami.

Badania pokazują, że u dziewczynek autyzm często zostaje przeoczony lub mylnie rozpoznany jako inne zaburzenia, takie jak zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania, ADHD, czy nawet depresja. Dlatego tak ważna jest świadomość społeczna i uważność psychologów dotycząca tego zaburzenia.

Korzyści płynące z diagnozy w dorosłości:

1. Lepsze zrozumienie siebie: Diagnoza może pomóc osobom dorosłym zrozumieć, dlaczego doświadczali trudności społecznych, zawodowych czy emocjonalnych. Dzięki temu mogą lepiej radzić sobie zwyzwaniami.

2. Dostosowane wsparcie terapeutyczne: Osoby z ASD mogą skorzystać z psychoterapii, która jest dostosowana do ich specyficznych potrzeb. Badania pokazują, że wsparcie terapeutyczne poprawia jakość życia osób dorosłych z ASD.

3. Zwiększona świadomość społeczna: Diagnoza może pomóc w edukacji otoczenia, co z kolei prowadzi do większej akceptacji i lepszego dostosowania środowiska pracy czy życia rodzinnego.

Diagnozowanie autyzmu w dorosłości jest coraz częstsze i niesie ze sobą liczne korzyści. Dla wielu osób dorosłych uzyskanie diagnozy ASD oznacza zrozumienie wcześniejszych trudności, dostęp do odpowiedniego wsparcia oraz poprawę jakości życia. Mimo że dorosłe osoby w spektrum autyzmu mogą doświadczać unikalnych wyzwań, coraz więcej uwagi psychologowie koncentrują na rozwijaniu narzędzi diagnostycznych i terapeutycznych dostosowanych do potrzeb osób dorosłych, co poprawia ich funkcjonowanie zarówno na poziomie osobistym, jak i społecznym.

Źródła:

– książka „Wszystko mam bardziej” Jacek Hołub.

-Lupindo, B. M., Maw, A., & Shabalala, N. (2023). Late diagnosis of autism: Exploring experiences of males diagnosed with autism in adulthood.Current Psychology,42(28), 24181-24197.

-Leedham, A., Thompson, A. R., Smith, R., & Freeth, M. (2020). ‘I was exhausted trying to figure it out’: The experiences of females receiving an autism diagnosis in middle to late adulthood. Autism, 24(1), 135-146.

– Huang, Y., Arnold, S. R., Foley, K. R., & Trollor, J. N. (2020). Diagnosis of autism in adulthood: A scoping review. Autism, 24(6), 1311-1327.