Jakie są najczęstsze objawy aleksytymii? Gdzie doszukiwać się jej przyczyn? Czym ona właściwie jest? Skoro znaleźliście się Państwo na tej stronie, z pewnością chcielibyście Państwo poznać odpowiedź na przynajmniej jedno z powyższych pytań.

Aleksytymia, wg Słownika Psychologii (Reber, A. S., 2000) to zaburzenie obejmujące procesy poznawcze i inne procesy związane z emocjami, uczuciami lub nastrojem.  Nie jest ona traktowana jako osobne zaburzenia (brak wyraźnego wyróżnienia jej w ICD-10 oraz DSM-IV, a także podręcznikach do psychosomatyki), ale jako zespół cech współwystępujących ze sobą i występujących łącznie z objawami psychosomatycznymi (choroby ciała spowodowane długotrwałym stresem lub innymi czynnikami psychologicznymi), a także z nałogami lub w uzależnieniach od leków. Dla osoby cierpiącej na aleksytymię typowe jest złe rozpoznawanie własnych emocji i koncentracja na mało interesujących, zwykłych sprawach.

Do najczęstszych objawów aleksytymii zalicza się:

• niewłaściwe rozpoznawanie, odczuwanie, rozumienie, przeżywanie, rozróżnianie i wyrażanie własnych emocji i uczuć;
• brak zdolności do odróżniania emocji od zmian fizjologicznych organizmu (objawy podobne do chorób ciała);
• brak umiejętności regulacji własnych emocji;
• częsta skłonność do nieokazywania własnych emocji;
• skłonność do silnego przeżywania emocji negatywnych przy jednoczesnym słabym przeżywaniu emocji pozytywnych;
• koncentracja na objawach chorób cielesnych;
• dawanie upustu napięciu psychicznemu poprzez stosowanie zachowań nawykowych (mogą to być skłonności do objadania lub głodzenia się, do nadużywania leków, używek lub substancji psychoaktywnych);
• słabo rozwinięta wyobraźnia, w tym także brak skłonności do marzeń lub fantazjowania;
• za bardzo konkretny sposób myślenia (nadmierna racjonalność);
• ekstrawertyczny sposób bycia;
• występowanie lęków i objawów depresyjnych;
• skłonność do zachowań mających na celu odwrócenie uwagi innych, gdy chory znajduje się w trudnej sytuacji (chce on po prostu uniknąć tych sytuacji);
• brak umiejętności poradzenia sobie ze stresem, ale niechęć do szukania pomocy u innych.

Przyczyn aleksytymii nie są jednoznaczne. Niektórzy doszukują się ich w stylu wychowania. Twierdzą, że występuje ona głównie u osób, których rodziny nie przywiązywały większej wagi do wyrażania, nazywania i nauki adekwatnego reagowania na emocje, a wszelkie odstępstwa od narzuconych norm, były surowo karane. Problemy te występują również u osób rozpieszczanych w dzieciństwie, którym obce są negatywne emocje, a także u osób wychowanych w uwielbieniu racjonalności. Osoby, które w ten ostatni sposób nabawiły się aleksytymii uważają swoje emocje jako przejaw słabości.

Objawy aleksytymii mogą być mylone z brakiem inteligencji emocjonalnej, a objawy somatyczne mogą być podobne do występujących np. przy nerwicach. Wymienione wyżej przyczyny aleksytymii są natomiast typowymi problemami do przepracowania w trakcie terapii psychoanalitycznej, choć niektórzy sugerują również inne metody psychoterapeutyczne. Choć w przypadku aleksytymii można doszukiwać się jeszcze wielu niejasności, mam nadzieję, że po przeczytania powyższego, będą Państwo wiedzieli czym jest aleksytymia, jakie są przyczyny i objawy aleksytymii.

Joanna Chlebiej

Źródła:

Delmaczyński, T. (2017). Objawy i przyczyny aleksytymii – jak leczyć analfabetyzm emocjonalny?, zdrowie.tvn.

Jakubik, A. (2002), Osobowość aleksytymiczna. W: Grochowska, A., Wokół psychologii osobowości, Warszawa:UKSW.

Reber, A. S., (2000). Słownik Psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.